03-04-2024

Neuromeditatie is een combinatie van neurofeedback en mindfulness. Aan de hand van een weergave van gemeten hersenactiviteit via een hoofdband (neurofeedback) kunnen cliënten meer inzicht krijgen in hun ‘hersenonrust’ en deze vervolgens met focus en ontspanning (bv. mindfulness) beter leren reguleren. 

De Waag wilde deze methode onderzoeken omdat er een gat zit tussen neuropsychologische kennis en de toepassing hiervan in forensische behandelingen. Anne (forensische behandelaar) is betrokken bij het onderzoek en vertelt: “Er is onderzoek gedaan naar de relatie tussen hersenen en grensoverschrijdend gedrag, maar hoe we dit vertalen naar de praktijk staat nog in de kinderschoenen. Het is belangrijk dat innovatieve methoden ontwikkelt en onderzocht worden zodat we de kern van het probleemgedrag behandelen”. Ze denkt dat juist cliënten met impulscontroleproblemen zouden kunnen profiteren van meer ervaringsgerichte technieken. “Het is voor cliënten met impulscontroleproblemen ingewikkeld om zich op veelal CGT (cognitieve gedragstherapie)-georiënteerde technieken te focussen. De aandacht die hiervoor nodig is ontbreekt namelijk juist. Het is dus belangrijk om beheersing op meer ervaringsgerichte manieren aan te leren en zulke technologische ontwikkelingen kunnen hierbij een uitkomst bieden”.

Onderzoek
Aan de pilot met neuromeditatie deden zes behandelaren en acht cliënten mee. Het waren vier wekelijkse korte sessies, oplopend van drie tot zes minuten, waarbij cliënten eerst de hoofdband droegen en daarna de sessie vervolgden volgens hun eigen behandelplan. Cliënten droegen bij de neuromeditatie een hoofdband die gekoppeld was aan een mobiele applicatie. Met deze toepassing, genaamd Muse, worden hersengolven met behulp van zogenaamde elektro-encefalografie (EEG) vertaald naar real-time audio feedback. Dit zijn geluiden van het weer. Het apparaat neemt patronen van frequenties in de hersenen (golven) waar, die de hersenstatus representeren. Bij veel activiteit/onrust in de hersenen hoort de hoofdbanddrager storm en onweer, bij rust druppels en vogelgeluiden.  

De bedoeling was dat cliënten zich zo goed mogelijk focusten zodat zij vogelgeluiden hoorden. Anna zegt hierover: “Het was voor cliënten heel verschillend hoe ze dit bereikten. De één dacht aan een koude berg, de ander focuste op de ademhaling en weer iemand anders zag een soort derde oog voor zich”. 

Er werden verschillende voor- en nametingen gedaan op maten van impulscontrole en agressie in de vorm van zelfrapportage, rapportage van de behandelaar en een neuropsychologische test. Hierna werden zowel cliënten als behandelaars bevraagt over hun ervaringen om de haalbaarheid en de bruikbaarheid van de toepassing van de Muse te bepalen.

Zowel cliënten als behandelaars zagen positieve veranderingen door het gebruik van de Muse hoofdband, met name minder spanning en impulsiviteit. “De cliënten vonden het interessant om op deze manier iets heel nieuws aan te leren. Wel was het lastig voor ze om het huiswerk (thuis oefenen met mindfulness zonder band) te doen. De winst die cliënten zelf merkten is heel mooi. Een cliënt gaf aan veel meer controle te ervaren en ook nog na het onderzoek de focus sneller te kunnen vinden wat hem hielp bij zijn beheersing. Er moet natuurlijk verder onderzoek gedaan worden om te bezien of deze effecten meetbare significante verbeteringen zijn”.

Hoe nu verder?
Sommige behandelaren wilden al weten wanneer dit wordt geïmplementeerd in de dagelijkse behandelpraktijk. Dit is volgens Anna een belangrijk signaal. “Mede door dit soort onderzoeken ontstaat er veel meer bewustzijn bij behandelaren over innovatieve behandelingen die aan kunnen sluiten bij cliënten om maatwerk te kunnen bieden.”

De Waag wil nu starten met een effectstudie om zo te meten of neuromeditatie een waardevolle aanvulling is op de behandeling. Daarvoor willen ze een zogenaamd gerandomiseerd onderzoek met controlegroep, oftewel een RCT (randomized controlled trial) studie, een treatment as usual (alleen AR op maat) en interventiegroep (AR op maat + neuromeditatie) met elkaar vergelijken. De voorbereidingen hiervoor zijn in gang gezet.

Wil je meer informatie over het onderzoek, de methode of het vervolg? Stuur dan een e-mail naar jwilpert@dfzs.nl.